Internet światłowodowy działa za wolno? Poznaj możliwe przyczyny.

Na pytanie o powód powolnego działania Internetu nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Sieci komputerowe (a więc zarówno nasze domowe Wi-Fi, jak i Internet) są środowiskami bardzo złożonymi, które możemy sobie wyobrazić, jako ulice wielkiego miasta, po których jeżdżą samochody (pakiety danych). Cóż z tego, że siedzimy za kółkiem Ferrari, jeśli droga, po której jedziemy jest wąska i wyboista?

Dlaczego Internet wolno chodzi

Musimy zdać sobie sprawę z tego, że droga pakietu danych (będącego fragmentem np. obrazka na stronie WWW) może być długa i przebiegać przez różnorodne segmenty sieci. W uproszczeniu może to wyglądać tak: z dysku serwera WWW w centrum danych, przez wewnętrzna sieć dostawcy usług hostingowych (drogi lokalne), dociera do routera brzegowego i wpada do szerokopasmowej sieci miejskiej lub od razu do sieci rozległej (autostrada), łączącej kraje i miasta. Po szybkim przebyciu tego odcinka trasy, dociera do routera brzegowego naszego dostawcy Internetu, jego wewnętrzną siecią (znów drogi lokalne) trafia do centrali, która obsługuje nasze łącze domowe (droga osiedlowa) i trafia do routera FRITZ! w naszym lokum. Z routera, za pomocą Wi-Fi lub kabla ethernetowego, dociera wreszcie do komputera i jest przetwarzana. Łatwo sobie wyobrazić, że na każdym etapie swojej podróży, pakiet może natrafić na korki, kolizje, objazdy, a czasami nawet zgubić się po drodze i trzeba będzie go wysyłać ponownie. Rzeczą oczywistą jest, że – jako użytkownik komputera w domu – mamy poza jego granicami znikomy wpływ na stan sieci. Jeżeli wydaje nam się, że Internet wolno chodzi, powinniśmy zadbać o to, by zoptymalizować transfer danych w swojej sieci. Dochodzenie musimy zacząć od swojego komputera, bo źródeł kłopotów może być kilka.

Problem z wifi

Powolny transfer w sieci bezprzewodowej jest niełatwy do zdiagnozowania ze względu na charakter medium radiowego, które bywa kapryśne (propagacja fal radiowych jest zależna nawet od pogody i wiatru słonecznego). Problem z wifi może mieć jednak także bardzo prozaiczną przyczynę: zwiększając prędkość łącza od dostawcy, zapomnieliśmy, że nasz router ma już kilka lat i – o ile routery WiFi w tamtych czasach oferowały zapas przepustowości – teraz nie pozwalają w pełni wykorzystać możliwości. Np. jeśli posiadamy łącze światłowodowe o prędkości 1 Gbit/s, a Wi-Fi routera jest w standardzie 802.11n (Wi-Fi 4), które osiąga maksymalnie 600 Mbit/s, to właśnie tu znajduje się wąskie gardło systemu.

Wolny Internet przez wifi może być spowodowany np. przez problem z kartą sieciową. Odwrotnie, niż to opisywaliśmy przed chwilą, nawet jeżeli mamy najnowszy router z WiFi 6, ale w laptopie starą kartę Wi-Fi 4, nie możemy oczekiwać znaczącego przyspieszenia.

Przy w pełni kompatybilnych urządzeniach, problemem może być także nieaktualny sterownik i źle dobrane parametry pasma radiowego (2,4 GHz zamiast 5 GHz). Najczęściej jednak wolny Internet radiowy, spowodowany bywa słabym zasięgiem i/lub zakłóceniami, np. ze strony innych sieci w pobliżu. W tym wypadku, pomogą wzmacniacze sygnału WiFi lub inne usytuowanie routera.

Router do światłowodu

Dlaczego Internet wolno chodzi? Jedną z przyczyn, oprócz opisywanych do tej pory, może być sam router i jego niewystarczająca moc obliczeniowa. Musimy zdać sobie sprawę, że przetworzenie informacji, przepływających przez router z prędkością np. 1 Gbit/s, wymaga nie lada procesora i pamięci – dokładnie tak, jak w każdym komputerze. Producenci z rzadka umieszczają w danych technicznych rodzaj procesora, na bazie którego zbudowane jest urządzenie i/lub wydajność np. we flopsach (jednostka mocy obliczeniowej). Odpowiednio szybki do światłowodu router można poznać po interfejsach zewnętrznych i wewnętrznych. Na przykład większość routerów FRITZ!Box posiada ethernetowy port WAN o przepustowości 1Gbit/s, przy czym w niektórych modelach jest to osobny, dedykowany port (np. we FRITZ!Box 4040, 4060 lub 7590 czy 6890 LTE), a czasem jeden port LAN 1 można programowo zamienić w WAN (np. FRITZ!Box 7530 AX). Generalnie należy przyjąć, że router do światłowodu powinien mieć interfejsy ethernetowe o prędkości min. 1Gbit/s. Przykładowo, wspomniany FRITZ!Box 4060 posiada port WAN o przepustowości 2,5 Gbit/s, co świadczy niezbicie o tym, że jest zaprojektowany do obsługi naprawdę szybkich łączy.

Jak podłączyć światłowód do routera

Sposób podłączenia kabla światłowodowego bezpośrednio do routera opisaliśmy szczegółowo w tym wpisie, na przykładzie FRITZ!Box 5590 i wybranego dostawcy Internetu, jednak w innych kombinacjach sprzętowo – usługowych, procedura będzie wyglądała podobnie.

Trzeba jednak wiedzieć, że pewne wąskie gardła sieci mogą się znajdować tuż przed naszym routerem, po stronie infrastruktury dostawcy. Jakkolwiek dziwnie by to nie brzmiało, takie wąskie gardła są czasem projektowane z rozmysłem i nie z powodu złośliwości, czy ignorancji dostawcy, ale wynikają z kalkulacji faktycznego wykorzystania infrastruktury, którą niemal zawsze dobiera się z niedomiarem.

Fizyczna przepustowość włókna światłowodowego, wykorzystywanego do świadczenia powszechnych usług internetowych przez dostawców to 2,5 Gbit/s w dół i 1,25 Gbit/s w górę. Widać to wyraźnie w konfiguratorze FRITZ!Box w menu Internet>Informacje dotyczące światłowodu:

Gdybyśmy byli jedynym abonentem, korzystającym z tego włókna pomiędzy naszym routerem (ONT), a centralą operatora (OLT), moglibyśmy taką właśnie prędkość uzyskać. W praktyce jednak, niezwykle rzadko do każdego abonenta prowadzi się dedykowany kabel światłowodowy z centrali. Normalnie, pojedyncze włókno doprowadzane jest np. do jakiejś części osiedla lub do bloku mieszkalnego, a tam rozgałęziane za pomocą splitterów na nawet 64 linie.

Łatwo policzyć, że w najgorszym wypadku, gdyby wszyscy abonenci jednocześnie pobierali plik z Internetu, każdy z nich (niezależnie od przepustowości zdefiniowanej w umowie) uzyskałby maksymalnie ok. 40 Mbit/s (2500 / 64 = 39). W rzeczywistości takie czarne scenariusze się niemal nie zdarzają, a dodatkowo nawet gdyby wszyscy oglądali najnowszy odcinek popularnego serialu w serwisie streamingowym, to 40 Mbit/s z powodzeniem wystarczy do przesłania strumienia 4K z przestrzennym dźwiękiem.

Projektowanie niedomiaru nie jest więc jakimś oszustwem po stronie operatora, ale sposobem na ograniczenie kosztów rozwoju sieci, przez co np. opłaty instalacyjne mogą być symboliczne. Musimy także zdawać sobie sprawę, że przed liczbą, definiującą prędkość naszego łącza w umowie jest zawsze przyimek „do”, który powoduje, że nie możemy od naszego operatora wymagać maksymalnej prędkości w każdej chwili. W praktyce jednak, w przypadku łączy światłowodowych, uzyskiwanie maksymalnych parametrów nie należy do rzadkości:

Rzeczywisty test łącza o nominalnej przepustowości 750/75 Mbit/s.